در پایان خرداد ماه سال جاری، اداره حساب‌ های اقتصادی بانک مرکزی، منابع آماری و برآورد های انجام شده در رابطه با تولید ناخالص داخلی را اعلام کرد. بر اساس برآورد های اولیه توسط این نهاد، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه و به قیمت‌ های ثابت سال ۱۳۹۵ از ۴/۱۴۵۷۱ هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ به ۱۵۱۵۴ هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است و این به آن معناست که در طی این مدت رشد تولید ناخالص داخلی به میزان ۴ درصد رشد پیدا کرده است.

به عبارت دیگر و با توجه به وضعیت کلی اقتصاد ایران، محاسبات فصلی گویای آن است که اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته با رشد اقتصادی مواجه بوده است. برآورد ارزش افزوده فعالیت‌ های مختلف اقتصادی در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که علت عمده افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را باید در افزایش ارزش افزوده فعالیت‌ های صنعت، عمده فروشی، خرده فروشی تعمیر وسایل نقلیه موتوری، حمل و نقل و انبارداری، نفت و گاز، اطلاعات و ارتباطات جست و جو نمود؛ که سهم ارزش افزوده هر کدام از فعالیت‌ های مذکور در نرخ رشد ۴ درصدی تولید ناخالص داخلی طی سال ۱۴۰۱ به ترتیب معادل ۴/۱، ۸/۰، ۸/۰، ۸/۰ و ۴/۰ درصد اندازه‌گیری شده است.

در این بین رشد ارزش افزوده گروه نفت در سال ۱۴۰۱ نسبت به سایر گروه‌ ها بیشتر بوده و در این سال بیش از ۱۰ درصد رشد را تجربه کرده است. نتایج حاصل از برآورد های اولیه در این زمینه گویای آن است که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه طی دوره مذکور، ناشی از افزایش تولید و صادرات نفت خام و گاز طبیعی و هم‌چنین صادرات میعانات گازی نسبت به سال قبل بوده است. نکته‌ قابل ذکر دیگری که در خصوص این آمار ها قابل ذکر است به نرخ رشد ارزش افزوده گروه کشاورزی و گروه صنایع و معادن مربوط می‌شود که این دو گروه نسبت به سال گذشته به ترتیب رشدی معادل ۱/۵ و ۴/۵ را ثبت نموده‌اند.

از سوی دیگر در سمت تقاضای اقتصاد و بر اساس برآورد های اولیه در خصوص اقلام هزینه‌ ای اقتصاد، آمار های بانک مرکزی نشان می‌دهد که در مجموع رشد هزینه ناخالص داخلی به قیمت بازار در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل ۸/۳ درصد افزایش یافته است. در این خصوص آمار ها حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته مخارج مصرف نهایی بخش خصوصی ۷/۸ درصد، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ۷/۶ درصد، صادرات کالا ها و خدمات ۲/۸ درصد، واردات کالا ها و خدمات ۵/۷ درصد رشد داشته‌ اند و تنها مخارج مصرف نهایی بخش دولتی است که با رشد منفی مواجه بوده و نسبت به سال گذشته ۶/۳ درصد کاهش یافته است.

در پایان آنچه که از افزایش تولید ناخالص داخلی و رشد تشکیل سرمایه در سال ۱۴۰۱ برای اقتصاد ایران می‌توان برداشت کرد این است که با حفظ روند موجود و شکل‌ گیری دورنما های مثبت در اقتصاد ایران می‌توان رشد را برای سال‌ های آتی نیز متصور بود. یکی از مواردی که این امیدواری را بیش از پیش نمایان می‌کند؛ مربوط به سرمایه‌ گذاری در حوزه صنایع و ماشین آلات است که رشد قابل توجهی در سال ۱۴۰۱ داشته است و به طور طبیعی با تکمیل فرآیند استقرار ماشین‌ آلات صنعتی و بکارگیری آن‌ ها در فرآیند تولید، می‌توان انتظار استمرار رشد اقتصادی در سال‌ های آتی را داشت.

دکتر حسین جعفری پژوهشگر اقتصادی

رشد تولید ناخالص داخلی بر حسب فعالیت‌های اقتصادی (درصد)

رشد تولید ناخالص داخلی بر حسب اقلام هزینه‌ای (درصد)